Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

W Ostrowcu  Świętokrzyskim obchody upamiętniające organizują: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej oraz członkowie  Stowarzyszenia „Ostrowieccy Patrioci”.

W harmonogram uroczystości upamiętniających Żołnierzy Niezłomnych wpisał się na stałe Bieg Tropem Wilczym  W najbliższą niedzielę 3.03.2024 odbędzie się on już po raz dwunasty. To największy bieg pamięci w Polsce.

Organizatorami Biegu Tropem Wilczym w Ostrowcu Świętokrzyskim, przez kilka ostatnich lat ( pięć edycji) byli Strzelcy, pracownicy Nadleśnictwa Ostrowiec Świętokrzyski oraz pomysłodawca senator Jarosława Rusiecki. W 2024 roku biegu nie zorganizowano.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Kielcach

[Oprac. Marek Jończyk, Referat Badań Historycznych w delegaturze IPN w Kielcach]

10:00 – Kielce, cmentarz Piaski – złożenie kwiatów przed pomnikiem poświęconym pamięci żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz członków Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” zamordowanych i represjonowanych w Więzieniu w Kielcach przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. W imieniu Instytutu Pamięci Narodowej kwiaty złoży dr Marzena Grosicka – kierownik Referatu Badań Historycznych IPN w Kielcach

10:00 – Starachowice, Kościół pw. Wszystkich Świętych w Starachowicach (ul. Św. Barbary 1). Program: Msza św. w intencji „Żołnierzy Wyklętych”, program artystyczny w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 w Starachowicach, złożenie kwiatów i zniczy przy tablicy poświęconej „Żołnierzom Wyklętym”. W imieniu Instytutu Pamięci Narodowej w spotkaniu będzie uczestniczył dr Robert Piwko – naczelnik delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach

15:00 – Kielce, Bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach. Msza św. w intencji członków organizacji niepodległościowych zamordowanych i represjonowanych przez przedstawicieli władzy komunistycznej. W Mszy św. będzie uczestniczył dr Robert Piwko – naczelnik delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

16:30 – Kielce, Wzgórze Zamkowe – Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach. Złożenie kwiatów i zniczy przy tzw. ścianie straceń w byłym Więzieniu w Kielcach. W imieniu Instytutu ukłon wobec ofiary z życia złożonej w walce o niepodległość Polski odda dr Robert Piwko – naczelnik delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

17:00 – Kielce, skwer im. Stefana Żeromskiego. Wojewódzkie obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Przemówienie poświęcone walce „Żołnierzy Wyklętych” ze zniewoleniem komunistycznym wygłosi dr Robert Piwko – naczelnik delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

Spotkania z uczniami szkół podstawowych i średnich

• 26 lutego, Kielce – warsztaty historyczne dr. Ryszarda Śmietanki-Kruszelnickiego „Sen o Szpadzie. Marzenie o Wolnej i Niepodległej” dla uczniów Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego im. Danuty Siedzikówny „Inki” w Kielcach,
• 29 lutego, Starachowice – prelekcja i pokaz multimedialny Marka Jończyka „Żołnierze Wyklęci na Kielecczyźnie” w ramach starachowickich obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych (Szkoła Podstawowa nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi im. Szarych Szeregów),
• 1 marca, Osiny (gm. Mirzec) – prelekcja Pawła Żołądka dotycząca działalności gen. Antoniego Hedy „Szarego” dla uczniów Szkoły Podstawowej im. Gustawa Kwiecińskiego w Osinach,
• 1 marca, Starachowice – wykład dr. Michała Zawiszy „Podziemie niepodległościowe w Polsce po II wojnie światowej” w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach,
• 1 marca 2024, Łączna –  wykład Edyty Krężołek „Kim byli Żołnierze Wyklęci?” dla uczniów Zespołu Szkolno-Przedszkolnego im. Armii Krajowej Korpus „Jodła”  w Łącznej,
• 4 marca, Kielce – wykład Ilony Religi-Goli „Żołnierze Wyklęci – polskie podziemie antykomunistyczne” dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 im. Stanisława Staszica w Kielcach,
• 4 marca, Starachowice – wykład Jakuba Mularczyka „Podziemie niepodległościowe wobec komunistów po 1944 r.” dla uczniów II Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Starachowicach,
• 5 marca, Kielce – wykład dr. Michała Zawiszy dla młodzieży szkolnej „Podziemie niepodległościowe w Polsce po II wojnie światowej” w Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej „Przystanek Historia” w Kielcach,
• 5 marca, Małyszyn – wykłady Edyty Krężołek „Kim byli Żołnierze Wyklęci?” oraz Jakuba Mularczyka „Żołnierze Wyklęci – polskie podziemie antykomunistyczne dla uczniów Szkoły Podstawowej im. Eugenii Staniewskiej w Małyszynie,
• 6 marca, Kielce – wykład Edyty Krężołek dla młodzieży szkolnej „Kim byli Żołnierze Wyklęci?” w Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej „Przystanek Historia” w Kielcach.

Wystawy poświęcone „Żołnierzom Wyklętym”

• 1–7 marca, Kielce – prezentacja wystaw: „Żołnierze Wyklęci. Podziemie niepodległościowe 1944–1963” oraz „Niezłomna, wyklęta, przywrócona pamięci. Danuta Siedzikówna »Inka« 1928–1946” w Zespole Szkół Przemysłu Spożywczego im. Danuty Siedzikówny „Inki” w Kielcach,
• 1–15 marca, Mniów – prezentacja wystawy: „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956” w Szkole Podstawowej w Mniowie,
• 1–15 marca, Kielce – prezentacja wystawy biograficznej: „Łukasz Ciepliński” w Areszcie Śledczym w Kielcach,
• 1–31 marca, Podzamcze Chęcińskie – prezentacja wystaw: „Armia Krajowa” oraz „Witold Pilecki” w Regionalnym Centrum Naukowo-Technologicznym w Podzamczu Chęcińskim,

Kielecka „Łączka” – Cmentarz Piaski w Kielcach

Początki cmentarza na kieleckim osiedlu Piaski sięgają 1926 r. Wówczas to, w związku z brakiem miejsca na Cmentarzu Starym przy ul. Ściegiennego wytyczono w północnej części Kielc nowe miejsce pochówków.

Od 1940 r. zarząd nad powstałą nekropolią przejęła parafia katedralna w Kielcach, która w okresie stalinowskim sprawowała opiekę duchową nad osadzonymi w Więzieniu w Kielcach. Trudno dziś oszacować liczbę zamordowanych w tym miejscu.

Skala represji była olbrzymia. Tylko w latach 1945–1948 Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach przeprowadził 1954 operacji skierowanych przeciwko tzw. bandom reakcyjnym. Zatrzymano wówczas nie mniej niż 17 482 osób.

Oprócz skazanych i straconych spory odsetek ofiar kieleckiego więzienia stanowili zakatowani przez śledczych Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego podczas przesłuchań.

Wyroki kary śmierci wykonywano w więzieniu przy ul. Zamkowej w celi śmierci, – w piwnicach zachodniego skrzydła kompleksu więziennego. Od stycznia 1946 r. do sierpnia 1954 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach skazał  na karę śmierci 163 osoby.

Rodzin zabitych nie informowano o losie doczesnych szczątków ich najbliższych. Nigdy nie wydawano ciał zamordowanych, ani nie powiadamiano o miejscach pochówku.

Prawdopodobnie większość z zamordowanych przez funkcjonariuszy kieleckiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego została w tajemnicy pogrzebana na cmentarzu Piaski. Przypuszczenia te potwierdzają zachowane meldunki wytworzone przez członków niepodległościowego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. W jednym z nich zapisano: „W stosowaniu tortur podczas przesłuchań [funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego] prześcignęli gestapowców, pod względem metod i sadyzmie […] Wydano rozkaz strzelania do więźniów [w] oknach… Od listopada 1945 do lutego 1946 r. wywieziono na Piaski ok. 50 trupów”.

Nie było w tym przypadku. Nekropolia była położona w słabo zaludnionej części miasta, stanowiła „idealne” miejsce tajnych pochówków Żołnierzy Wyklętych – żołnierzy Wolnej Polski.

Przez ponad 60 lat losy zamordowanych i pogrzebanych na „kieleckiej Łączce”, otoczone były mgłą tajemnicy. 10 listopada 2016 r. pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej odnaleźli na cmentarzu Piaski dwa pierwsze pochówki. Szczątki przekazano wówczas do Zakładu Ekspertyz Sądowych we Wrocławiu. Tam poddano je oględzinom antropologicznym i badaniom genetycznym. Na tej podstawie zidentyfikowano i potwierdzono tożsamość Bronisława Klimczaka „Sokoła” i Ludwika Machalskiego „Mnicha” – dwóch Żołnierzy Niezłomnych, którzy za walkę o niepodległą Polskę zapłacili cenę najwyższą.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: