KE ogłosiła dziś Europejski Program walki z rakiem

Najważniejsze jest wypracowanie jednolitego standardu dostępu do opieki onkologicznej w UE. Dzisiaj w Polsce mamy dostęp jedynie do 50% najnowocześniejszych terapii dostępnych w Europie Zachodniej. Polska należy do grupy krajów o najniższych nakładach na onkologię (za nami tylko Rumunia, Bułgaria i Łotwa). Program ma bardzo ambitny cel, aby za 20 lat nikt w Europie nie umierał na raka. To kompendium działań specjalnej Komisji ds. Walki z rakiem w Parlamencie Europejskim, której jestem członkiem. Łączymy siły w walce z tą chorobą.

- mówi europoseł Adam Jarubas.

Komisja Europejska opublikowała 3 lutego „Europe's Beating Cancer Plan” - Europejski Plan Pokonania Raka

Dlaczego?

Każdego roku diagnozuje się u 2,6 miliona osób chorych na raka, a choroba zabija 1,2 miliona ludzi w Unii Europejskiej. UE, która stanowi ok. 10% światowej populacji, to 25% z wszystkich przypadków raka na świecie. Rak dotyka chorych, ale także ich rodziny i bliskich, a skala i ilość potrzebnych do walki środków, czyni z tej choroby wyzwanie cywilizacyjne. Bez zdecydowanych działań liczba przypadków raka wzrośnie o 25% do 2035 r., będzie to wtedy pierwsza przyczyna zgonów w UE.

Dziś diagnostyka i leczenie raka doświadcza kolejnego ciosu ze strony COVID19. Diagnozy i leczenie są odkładane, a wiemy, że przy tej chorobie stracony czas, to czasem wyrok śmierci. Państwa Członkowskie muszą zrobić wszystko by umożliwić i zachęcić do badania się i leczenia. Już dziś musimy przygotować systemy opieki zdrowia państw członkowskich UE, na skokowy napływy pacjentów wraz z zakończeniem restrykcji, którzy dotychczas z racji lęku o zarażenie odkładali diagnozę i leczenie, lub z racji restrykcji i przeciążenia systemu opieki zdrowia, nie mogli podjęć potrzebnych kroków w walce z rakiem.

Ostatni europejski plan działań przeciwko rakowi został opracowany pod koniec lat 80. I chociaż od tego czasu wiele z wdrożonych inicjatyw m.in. w obszarze ograniczenia palenia tytoniu czy ochrony przed substancjami niebezpiecznymi, uratowały i przedłużyły życie wielu Europejczyków, wzrost zagrożenia i postęp nauki, determinuje konieczność przyjęcia nowych strategicznych działań na poziomie UE.

Dlatego sztandarową inicjatywą Europejskiej Partii Ludowej, a w niej Polskiego Stronnictwa Ludowego, w wyborach do Parlamentu Europejskiego 2019 było zaangażowanie UE w walkę z rakiem. Zaproponowaliśmy konkretne kroki i strategiczny plan działania, obierając za cel by „za 20 lat nikt nie umierał na raka”. Z naszej inicjatywy Parlament Europejski powołał specjalną komisje ds. Pokonania Raka, która już w pierwszych miesiącach pracy przyjęła wstępne rekomendacje dla polityk UE w walce z rakiem, a obecnie bada szczegółowo obszary, w których UE może zrobić więcej. Pracując w Komisji ds. Pokonania Raka jesteśmy w stałym kontakcie z Komisją Europejską w tym m.in. z Komisarz ds. Zdrowie Stellą Kyriakides. Pani Komisarz wywodząca się z DISY, cypryjskiej partii należącej do Europejskiej Partii Ludowej, doskonale rozumie nasze priorytety.

Plan Pokonania Raka

Dlatego z satysfakcją, przyjmujemy opublikowany przez KE Plan Pokonania Raka. KE proponuje 10 inicjatyw flagowych i szeregi działań wspierających by lepiej włączyć potencjał UE i dać największą wartość dodaną w 4 głównych obszarach: (1) zapobieganie; (2) wczesne wykrywanie; (3) diagnostyka i leczenie; oraz (4) jakość życia chorych na raka i osób, które przeżyły;

By lepiej wykorzystać potencjał naukowy UE. By, co szczególnie ważne, likwidować nierówności w dostępie i standardach opieki onkologicznej między Państwami UE jak i wewnątrz państwach, między np. dużymi ośrodkami miejskimi i mniejszymi miejscowościami. Rak może zależeć od kodu DNA, ale nie może zależeć od kodu pocztowego, a Polacy jak inni Europejczycy, niezależnie od tego czy w mieści czy na wsi, zasługują na równy dostęp i Europejski standard onkologii. Tej, kluczowej w mojej ocenie, części Planu Pokonania Raka poświęcam więcej uwagi niżej, przy omówieniu inicjatyw flagowych i działań wspierających proponowanych w tym obszarze przez KE.

Finansowanie

Wraz ze strategią farmaceutyczną dla Europy, europejski plan pokonania raka to filar europejskiej unii zdrowia. Plan będzie korzystał m.in. z części ponad 5.1 mld Euro programu EU4Health, o który szczególnie mocno walczyła w budżecie UE 2021-2027 Europejska Partia Ludowa, a który wynosi 3 razy więcej niż w latach 2014-2020.

Realizacja Planu Pokonania Raka zakłada także wykorzystanie części środków budżetu UE 2021-2027 przeznaczonych na wsparcie badań w ramach programu Horyzont Europa (całość programu to ponad 95 mld Euro), w ramach przyjętej misji „Pokonanie raka: misja możliwa”, zakładającej m.in. uratowanie ponad 3 milionów istnień ludzkich do 2030 r. oraz dłuższe i lepsze życie Europejczyków.

Ogromną role w diagnostyce, badaniach i wdrażaniu skutecznych terapii, optymalizacji efektywności opieki onkologicznej, usuwaniu nierówności w dostępie do świadczeń, odgrywają technologie informatyczne, dlatego do realizacji celów Planu Pokonania Raka przysłuży się część z ponad 7,5 mld Euro Programu Cyfrowa Europa 2021-2027.

Plan Pokonania Raka zgodnie z zapowiedziami KE będzie wdrażany przy użyciu całej gamy instrumentów finansowania Komisji, z łączną kwotą 4 miliardów euro przeznaczonych na działania dotyczące raka, w tym z programu EU4Health, Horizon Europe i programu Digital Europe.

Ale pośrednio do jego realizacji przysłużą się tez inne programy UE. Np. program Erasmus + będzie wspierać szkolenia i edukację.

Przewiduje się także zaangażowanie środków Funduszy Polityki Spójności (ERDF, CF, ESF+), szczególnie w obszarze likwidowania nierówności w dostępie do opieki zdrowia, wzmacniania infrastruktury, przygotowania kadr.

W Planie Pokonania Raka KE podkreśla także kwalifikowalność wydatków na reform zdrowotne i wzmacnianie odporności systemów opieki zdrowotnej w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności o wartości 672,5 mld Euro w ramach 750 mld Euro Planu odbudowy dla Europy Next Generation EU. KE zachęca Państwa Członkowskie by takie wydatki uwzględnić w krajowych planach naprawy i odporności (RRP), które musi przedstawić każde Państwo UE do zatwierdzenia przez Komisję.

Program InvestEU, będzie oferować pożyczki i finansowanie kapitałowe na inwestycje w szpitale, podstawowej opieki zdrowotnej i ośrodków opieki społecznej, w e-Zdrowie,  w pracowników służby zdrowia, a także w innowacyjne produkty zdrowotne, usługi i modele opieki. W ramach InvestEU władze krajowe i regionalne muszą współpracować z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, krajowymi bankami prorozwojowymi i innymi inwestorami, aby skonfigurować projekty, które mogą przyciągać finansowanie w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

To tylko część środków, które pomogą wdrożyć Plan Pokonania Raka UE, wystarczy bowiem wskazać, że w ramach profilaktyki KE zamierza ukierunkować tu zasoby przewidziane w latach 2021-2027 na ochronę i dbanie o środowisko, jakość żywności, wody, powietrza, takich polityk jak Wspólna Polityka Rolna, Strategia od Pola do Stołu, Strategia Bioróżnorodności i wiele innych. Plan Pokonania Raka zaprzęga kompleksowo wiele instrumentów Nowego Zielonego Ładu i Transformacji Cyfrowej UE.

Inicjatywy flagowe Planu Pokonania Raka i wybrane działania wspierające.

KE proponuje 10 inicjatyw flagowych i szereg działań wspierających w następujących obszarach:

1. Badania naukowe, innowacje i nowe technologie w służbie opieki onkologicznej, w tym m.in. dane i cyfryzacja w profilaktyce i opiece nad rakiem oraz poszerzenie wiedzy z zakresu genetyki raka.

Inicjatywa Flagowa:

1. Stworzenie Centrum Wiedzy o Raku koordynującego inicjatywy naukowe i techniczne  związane z rakiem na poziomie UE - 2021
2. Europejska Inicjatywa Obrazowania Raka i ośrodek referencyjny Testów i Eksperymentów wspierający rozwój nowych instrumentów wspieranych komputerowo dla medycyny spersonalizowanej i innych innowacji - 2022

Działania wspierające to m.in.:

• Umożliwienie pacjentom chorym na raka bezpiecznego dostępu do elektronicznej dokumentacji medycznej na potrzeby profilaktyki i leczenia ponad granicami oraz udostępnienia jej za pośrednictwem europejskiej przestrzeni danych na temat zdrowia – 2021 - 2025.
• Rozwój Europejski System Informacji o Raku – 2021 - 2022.
• Uruchomienie partnerstw Horizon Europe w celu przełożenia wiedzy naukowej na innowacje – 2021

1. Ratowanie życia poprzez zrównoważoną profilaktykę raka – tu szczególnie ambitne inicjatywy zmierzające ku Europie wolnej od tytoniu, ograniczenie szkodliwego spożycia alkoholu, poprawa dostępu do zdrowej diety i promowanie aktywności fizycznej, zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska, zmniejszenie narażenia na niebezpieczne substancje i promieniowanie (m.in. standardy dla solariów), zapobieganie nowotworom wywołanym infekcjami;

Inicjatywa Flagowa:

1. Eliminacja nowotworów wywoływanych przez wirusy brodawczaka ludzkiego dzięki wsparciu UE dla państw członkowskich w zakresie szczepień w celu zaszczepienia co najmniej 90% docelowej populacji dziewcząt w UE i znacznego zwiększenia szczepień chłopców do lat 2030 – 2021 – 2030.

Działania wspierające to m.in.:

• Stworzenie „Pokolenia Wolnego od Tytoniu”, w tym dokonanie przeglądu Dyrektyw dotyczących Wyrobów Tytoniowych i Dyrektywy w sprawie Opodatkowania Wyrobów Tytoniowych oraz ram prawnych dotyczących transgranicznych zakupów tytoniu; aktualizacja Zaleceń Rady w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego i wspierać wdrażanie Ramowej Konwencji Antytytoniowej - cel mniej niż 5% populacji UE używającej tytoniu do 2040 r wobec obecnych 25%. Jako krok przejściowy, celem jest osiągnięcie celu WHO, polegającego na 30% względnym zmniejszeniu wskaźników używania tytoniu do 2025 r. w porównaniu z 2010 r. co odpowiadałoby około 20% populacji UE używającej tytoniu – 2021 – 2025 i dalej do 2040.
• Ograniczenie szkodliwego spożycia alkoholu – przegląd prawodawstwa UE w sprawie opodatkowania alkoholu i transgranicznych zakupów produktów alkoholowych oraz zaproponowanie obowiązkowego oznaczania składników i zawartości składników odżywczych, a także ostrzeżeń zdrowotnych na napojach alkoholowych - lata 2021 - 2023.
• Przeciwdziałanie niezdrowej diecie, otyłości i braku aktywności fizycznej poprzez redukcję rakotwórczych zanieczyszczeń w żywności; Przeciwdziałanie otyłości wśród dzieci i przegląd unijnego programu „Owoce, warzywa i mleko w szkole”; wspieranie państw członkowskich i zainteresowanych stron w przeformułowaniu skutecznych polityk mających na celu ograniczenie wprowadzania do obrotu niezdrowych produktów żywnościowych; zaproponować zharmonizowane, obowiązkowe oznaczanie wartości odżywczej z przodu opakowania; zainicjowanie zobowiązania politycznego „HealthyLifestyle4All” – 2021 - 2024.
• Poprawa jakości powietrza w UE poprzez zharmonizowanie standardów jakości powietrza UE z wytycznymi WHO oraz poprzez promocję zrównoważonej i inteligentnej mobilność – 2022 – 2023;
• Zmniejszenie narażenia na substancje rakotwórcze dzięki nowelizacji Dyrektywy w sprawie czynników Rakotwórczych i Mutagenów – 2021 - 2025.

Przyjęcie nowych Ram Strategicznych w Zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w celu dalszego zmniejszenia narażenia pracowników na chemikalia - lata 2021 – 2027.

• Uruchomienie partnerstwa „Horyzont Europa” w zakresie oceny zagrożeń powodowanych przez chemikalia – 2021.

1. Poprawa wczesnego wykrywania raka

Inicjatywa Flagowa:

1. Opracowanie nowego Unijnego Programu Badań Przesiewowych Raka, aby zapewnić, że do 2025 r. 90% populacji docelowej otrzyma badania przesiewowe w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego – 2021 – 2025.

Działania wspierające:

• Aktualizacja i rozszerzenie zaleceń Rady w sprawie Badań Przesiewowych w Raka - 2022 r.
• Opracowanie nowych wytycznych i programów zapewniania jakości badań przesiewowych, diagnostyki, leczenia, rehabilitacji, obserwacji i opieki paliatywnej w przypadku raka jelita grubego i szyjki macicy, w tym programów akredytacji i certyfikacji, jednocześnie stale aktualizując istniejące wytyczne dotyczące raka piersi – 2021 - 2025.
• Aktualizacja Europejskiego Systemu Informacji o Raku w celu monitorowania i oceny programów badań przesiewowych raka – 2021 - 2022.

1. Zapewnienie dostępu do wysokich standardów opieki onkologicznej

Inicjatywa Flagowa:

1. Ustanowienie sieci UE łączącej uznane Krajowe Kompleksowe Ośrodki Onkologiczne w każdym państwie członkowskim w celu poprawy dostępu do wysokiej jakości diagnostyki i opieki - lata 2021 - 2025.
2. Uruchomienie inicjatywy „Diagnostyka i Leczenie Raka dla Wszystkich”, aby poprawić dostęp do innowacyjnej diagnostyki i leczenia raka – 2021 - 2025.
3. Uruchom UNCAN.eu, aby pomóc zidentyfikować osoby z grupy wysokiego ryzyka powszechniejszych nowotworów – 2021 - 2025.

Działania wspierające to m.in.:

• Stworzenie platformy UE w celu wsparcia badań nad nowym przeznaczeniem istniejących leków - lata 2021 - 2025.
• Ustanowienie Partnerstwa na rzecz Medycyny Spersonalizowanej - 2023.
• Uruchomienie nowego projektu wykorzystującego obliczenia komputerowe wysokiej wydajności tzw. Superkomputery (High-Performance  Computing) do szybkiego testowania istniejących cząsteczek i nowych kombinacji leków – 2023 - 2025.
• Pomoc naukowcom pracującym nad spersonalizowanymi metodami leczenia raka poprzez dostosowane wsparcie i nowe platformy cyfrowe - lata 2021 - 2027.
• Wspieraj projekty współpracy dotyczące diagnostyki i leczenia raka przy użyciu wysokowydajnych komputerów (High-Performance  Computing) i Sztucznej Inteligencji – 2021 - 2027.